จาก ตู้หนังสือเรือนไทย
ข้อมูลเบื้องต้น
ผู้แต่ง: พระนาควัดท่าทราย
บทประพันธ์
|
๑๔ ขอถวายประนมนขประชุม | | ชวลิตสุเบญจางค์
|
แต่บาทยุคลธปวราง- | | คชิเนนทรทรงญาณ
|
อันซึ่งพระองคก็ขจัด | | ปรปักษเบญจมาร
|
พ่ายแพ้พระเดชภินิหาร | | คณพฤกษโพธิ์พลัน
|
หนึ่งข้าก็ยอกรประนม | | พระเนาวโลกุดรธรรม์
|
พระปริยัติสุขุมอัน | | คัมภิรภาพสาทร
|
หนึ่งข้าก็ยอกรประนม | | อัษฐสงฆสังวร
|
เปนที่พำนักนิอดิศร | | สัตวโลกยธาตรี
|
หนึ่งข้าก็นบพระสวยม- | | ภูวเยศโมลี
|
เสด็จทรงอุศุภพาหนมี | | ฤทธิรุตม์มหิมา
|
หนึ่งข้าก็นบบรมจักร | | กฤษณราชกฤษดา
|
ทรงครุฑพาหนวรา | | ฤทธิเรืองรเห็จโพยม
|
หนึ่งข้าก็นบพระกมเลศ | | จตุรพักตรพิมลโฉม
|
เสด็จหงสพาหนก็โจม | | จรร่อนณอัมพรา
|
หนึ่งข้าก็นบสหัสเนตร | | ธิปไตยดึงษา
|
อัยเรศตรีเศียรเป็นพา- | | หนนาถพเนจร
|
หนึ่งข้าก็นบสหัสแสง | | ศศิส่องทิศาดร
|
ทรงรถรเรียบอัศวจร | | จรัลรอบพระเมรู
|
หนึ่งข้าก็นบนิกรเทพ | | สถิตย์ทั่วทิศาผลู
|
ขอจงเจริญยศวตู | | นฤราศพาธา
|
หนึ่งข้าก็นบบวรบง- | | กชบาทกระษัตรา
|
ผู้เฉลิมอยุธภิรมยา | | ยศโยคกรุงไกร
|
ขอจงนฤทุกข์และนฤโศก | | นฤโรคนฤไภย
|
สรรพสรรพโทษและจัญไร | | จงนิราศโภยพาล
|
จักกล่าวนิพนธ์ประพฤฒิฉัน- | | ทแต่ตามอนุมาน
|
แสดงโดยอดีตนุดำนาน | | บุณโณวาทสูตราฯ
|
| | |
|
|
๑๖ เบื้องบรรพ์ยังมีพระดา- | | บศหนึ่งสมญา
|
ว่าสัจพันธโคดม
|
สถิตย์เขาสุวรรณไพรพนม | | แทบสถานนิคม
|
สุนาปรันตคามา
|
แว่นแคว้นกรุงเทพทวา- | | รวดีมหา
|
ดิลกเลิศไพบูลย์
|
ปางสมเด็จพุทธางกูร | | ทรงบุษบกยูร-
|
รยาตรยังห้องหาวผจง
|
จากกรุงสาวถีกับสงฆ์ | | ห้าร้อยหย่อนองค์
|
อดิเรกประดับบริพาร
|
ล้วนทรงบุษบกพิมาน | | มาโดยคัคณานต์
|
เปนอนุกรมบวร
|
เพียงพญาเหมราชเหิรจร | | ประดับด้วยนิกร
|
หมู่หงสห้อมระเห็จมา
|
ตระบัดดลด้วยนุภาว์ | | พระพิชิตมา-
|
รอนุเคราะห์มหาบุณ
|
ให้ดลแดนมารคอดุลย์ | | เดชด้วยพุทธคุณ
|
คัมภีรรัตโนฬาร์
|
แล้วโปรดพระสัจพันธดา- | | บศลุถิงอา-
|
ริยมารคศิวาไลย
|
ครั้นพระสรรเพชญเสด็จไคล | | โปรดสรรพโลไกย
|
ก็ตรัสด้วยพุทธพจนา
|
แก่พระสัจพันธเถรา | | ว่าพระศาสดา
|
ประโยชน์จะโปรดเวไนย
|
ท่านจงสถิตย์เถิดอย่าไป | | เลยจงเนาใน
|
นิคมโปรดประชา
|
สัจพันธรับพุทธฎีกา | | ก่อนแล้วจิ่งอา-
|
ราธนทูลทศพล
|
ว่าพระจักเสด็จไปกล | | ใดข้าเคยยล
|
ที่นี้จะเปล่าเปลี่ยวใจ
|
เคยสดับรสธรรม์อันไพ- | | เราะห์เริ่มนี้ใคร
|
จะอนุเคราะห์ห่อนมี
|
เคยเคารพทุกนาที | | นี้จักอัญชลี
|
ลอองก็ล่วงลับตา
|
ขอจงโปรดปรานีรา | | รอยพุทธบาทา
|
ประดิษฐ์สถิตย์ในสถาน
|
หวังไว้อภิวาทน์สักการ | | ทุกทิวาวาร
|
บยลพระองค์ต่างองค์
|
สมเด็จสุคตก็ทรง | | การุญโดยจง
|
แก่พระสัจพันธภักดี
|
จึ่งเหยียบวรบาทมุนี | | ยังยอดศีขรี
|
สุวรรณพรายเจษฎา
|
ด้วยบงกชบาทเบื้องขวา | | ลายลักษณวรา
|
ทั้งร้อยแปดประการงาม
|
เฉลิมโมลีโลกทั้งสาม | | ปรากฏในคาม
|
นิคมชนบทบุราฯ
|
| | |
|
|
๑๑ ปางปิ่นธเรศตรี- | | ศรเสวยสวรรยา
|
อยุธเยศมหา | | นครราชธานี
|
ทราบกิจกลรอย | | พุทธบาทชินศรี
|
มีราชฤไทยทวี | | กุศลมุ่งผดุงการ
|
รดับเปนพระมณฎป | | วรรัตโนฬาร
|
เพียงวิชยันต์พิมาน | | อมรเทพปูนกัน
|
สฤษฎิสวมพระพุทธบาท | | มุนินาถจอมธรรม์
|
ยังยอดศิขรบรร- | | พตพิศโพรงพราย
|
ห้ายอดยเยี่ยมเมฆ | | จรัสดวงวิเชียรฉาย
|
ชวลิตพรรณราย | | รยับโชติสุริยงค์
|
กิ่งกาบททาบกาญ- | | จนมณีเสตารหง
|
บราลีเยาวยง- | | คช่อฟ้าปรงอนครัน
|
มีบรรทจัตุราช | | วรพาดกระหนกพัน
|
เครือซ้อนสลับกัน | | กแนะแก้วกนกกลาย
|
สุกรีกระหนาบชั้น | | ก็ทงันผงาดหงาย
|
เศียรสัตวพรรณราย | | รดะดาษระดมดี
|
กลีบเกล็ดกัจฉามาศ | | ประดับดาษจรุญศรี
|
สลับรัตนรูจี | | กระจ่างจัดกระจังบัง
|
ใบโพสุวรรณห้อย | | รยาบย้อยบรุงรัง
|
ลมพัดกระดึงดัง | | เสนาะศัพทอลเวง
|
เสียงดุจสังคีต | | อันดึงดีดประโคมเพลง
|
เพียงเทพบรรเลง | | รเรื่อยจับระบำถวาย
|
พ่างพื้นที่ฐานบัตร | | เป็นครุฑอัดอุราผาย
|
กรกุมสุกรีกราย | | จะกระหยับเผยอบิน
|
สิงห์อัดก็อมดวง | | วชิรช่วงมณีนิล
|
เทพนมขนัดกิน- | | นเรศฟ้อนชอ้อนรำ
|
อิสูรทมูลแบก | | ตระบองบิดก็กำยำ
|
แยกเขี้ยวผงาดทำ | | ดุจมีมโนเนา
|
ผนังดาษกระจกแจ่ม | | ชวลิตงามเงา
|
กลแก้วผลึกเพรา | | รลอกเลื่อนลลานไป
|
ซุ้มสี่ทวารา | | รจเรขเรืองไร
|
กาบพรหมสรไกร | | กระหนาบเสาพเพราพราย
|
ตาบแต้มณรักร้อย | | ประดับพลอยมณีฉาย
|
เฉิดกลีบจงกลกลาย | | บทนาคสดุ้งดี
|
หน้าบันเขบ็จบรร | | ผจงปั้นเป็นโกสีย์
|
ทรงไอยราตรี | | เศียรงามด้วยงางอน
|
ช้อยกรชูสัง- | | ขสังวาลบวร
|
แสงรัตนสุนทร | | ประกายมาศเลื่อมกัน
|
ใบบานทวาเรศ | | รดับมุกดูพรายพรรรณ
|
เพียงพิษณุกรรม์สรรค์ | | นฤมิตรประดิษฐ์แปลง
|
แม่ลายแลบุตกหนาบ | | ฉลุช่อชวาลแสง
|
เกี่ยวก้านกนกแพลง | | พิศสัตว์ชวัดวง
|
คชสีหสิงหราช | | มยุเรศเหมหงส์
|
องคทยศยง | | หณุมานทยานกาย
|
สุครีพในเครือวัลย์ | | ก็กุมขรรคชูฉาย
|
พาลีผู้เลิศชาย | | ตระบะล้ำกระบิลครัน
|
ฉลักมุกทุกทวาร | | อัษฐบานบเพี้ยนกัน
|
ล้วนแล้วณเครือพรร- | | ณรายพรายลลายตา
|
พื้นในหิรัญลาด | | ก็สอาดอลังการ์
|
ราบรอบพระบาทา | | ทศพลวิมลมี
|
มณฎปเยาวในนั้น | | คณพรรณมณีดี
|
พวงกลิ่นสุมาลี | | รยาบย้อยอร่ามเรือง
|
ดาริจอัจกลับ | | วแวบวับมลังมเลือง
|
ฉัตรชั้นวิเชียรเรือง | | รุกขชาติบูชา
|
ดอกดวงผกาแก้ว | | สลับศรีสุโสภา
|
จงกลพระบาทา | | นพรัตนกอบกาญจน์
|
เฟื่องฟุ้งขจรกลิ่น | | เสาวคนธโอฬาร
|
ดุจทิพพิมานสถาน | | อุบลราชเทวัญ
|
ปราการประกอบโคม | | สว่างแสงเสมอจันทร์
|
แจ่มแจ้งทิวาวัน | | บรู้รุ่งรู้ราตรี
|
บันไดไศลลาด | | อุรคราชเจ็ดศีร์-
|
ษเลิกพังพานมี | | พิษเพียงประไลยกัลป์
|
อาวาสพระลานเลี่ยน | | ดุจแว่นสุวรรณสรรค์
|
มีรูปพระสัจพัน- | | ธดาบศบรรพชา
|
ผดุงไว้จะหวังแจ้ง | | กิจโดยดำนานมา
|
คือองค์ดาบศอา- | | ราธนรอยพระบาทางค์
|
เวหารอุโบสถ | | พระสถูปอุตมางค์
|
รายโรงระฆังปราง | | อดิเรกรจนา
|
หน้าลานปราการกั้น | | สถลมารครัถยา
|
ผู้เฝ้าทวารา | | อิสูรสองตระบองกุม
|
หน้าย่นแสยะโอษฐ | | ดุจโกรธประชาชุม
|
หากเดชพระจอมจุม- | | พลป้องบไภยันต์
|
ก่อกอบเป็นอ่างแก้ว | | กระหนาบแนวศิขรขันธ์
|
ทดท่อธาราสรรพ์ | | ประปริ่มไหลจึ่งไขจร
|
มาลาเลวงกลิ่น | | รสฟุ้งทั้งศิงขร
|
หล่นลอยชโลธร | | ตระหลบอบสุคนธา
|
ลั่นทมระดมดาษ | | ดุจลาดประพัตรา
|
แก้วกรรณิกากา- | | รเกษกลิ่นกำจรลม
|
สายหยุดประยงค์แย้ม | | ยี่สุ่นแซมสุกรมยม-
|
โดยดอกลำดวนสม | | สุรภีพิกุลกาญจน์
|
เบญมาศบุษบัน | | มลิวรรณพุดตาลบาน
|
อังกาบกุหลาบธาร | | สุคนธ์เทศเทียมกัน
|
บุนนากลออนวล | | พุทธชาติอัญชัน
|
ชงโคยี่เข่งพรรณ | | มลุลีกระดังงา
|
พุดซ้อนสลับกลีบ | | จำปาปีบมลิลา
|
ซ่อนกลิ่นก็กลิ่นสา- | | หัสยั่วกมลเสบย
|
รวยเรื่อยจรุงรื่น | | วายุพัดรำเพยเผย
|
บุปผาบุชาเชย | | พุทธบาทบขาดวัน
|
รุกขชาติประชุมแดน | | มรฎปประดิษฐ์สรรพ์
|
ดั่งจิตรลดาวัน | | วชิราสถาวร
|
มีราชพระนิเวศน์ | | กระษัตริย์เสด็จสโมสร
|
เกษมสันต์ประชากร | | สุขพ้นจะพิสดาร
|
แม้วใครไปนบพระ | | พุทธบาทอันไพศาล
|
ยลพระมณฎปสถาน | | ที่ถกลแก่โลกา
|
ประเหลไพชยันต์รัตน | | พิมานอินทรเจษฎา
|
ดังดาวดึงษา | | สวรรค์สรรค์เสมอกัน
|
ลืมแลบรมทิน- | | กรลืมบแลจันทร์
|
ลืมแลมไหสวรรย์ | | พิภพราชมณฑล
|
สุดสุขสุดเกษม | | นรนาถบดีดล
|
เหิมหื่นกมลชน | | อภิวันทนาการฯ
|
| | |
|
|
๑๙ เขตรแคว้นในวนเวศศีขรพิศาล
|
แสนสนุกนิถ้ำธาร | | อเนก
|
แนวเนินไศลศิขรินวราวรวิเวก
|
สูงสุดลิ่วเมฆ | | ชรงำ
|
คูหาเหวสรสนุกนิเลิศจรก็อำ-
|
พนดั่งประดุจทำ | | พิฦก
|
ท่าธารสินธุเกษมกระแสชลคคึก
|
ไหลโลดคโครมครึก | | ฉฉาน
|
พนพฤกษในพนเวศพนาดรตระการ
|
ผลรสโอฬาร | | อุชา
|
สบสัตวจัตุบททวิบาทคณนา
|
สัตวสัตวเสน่หา | | แก่กัน
|
เดชด้วยวรพุทธบาทบรมสรร-
|
เพชญอุตม์มหันตา- | | ธิคุณ
|
กอบเกิดศิงขรราวอรัญญิกอดุลย์
|
แสนสุขฤปานปุน | | ประมาณ
|
สำหรับราษฎรกระษัตริย์ประพาศสุขสำราญ
|
ถึงปีนมัสการ | | บขาดฯ
|
| | |
|
|
๑๖ ปางฤดูหิมผคุณมาส | | องค์อิศวรราช
|
ปิ่นพิภพกุรุงทวา
|
ปราโมทย์หฤทัยราชา | | จักเสด็จวันทา
|
บรมบาททรงญาณ
|
ดำริห์เสร็จอื้นโองการ | | สั่งเสนีชาญ
|
พิริยรวจณรงค์พลัน
|
จงจัดจัตุรงค์อนันต์ | | อิกมหาสุวรรณ
|
นาเวศพยุหยาตรา
|
จักจรัลอัญชลีสักกา- | | รพุทธบาทา
|
สถิตย์สุวรรณศีขรี
|
มโหรศพสมโภชโสภี | | มาลาอัคนี
|
จงสรรพประดับกิจการ
|
อำมาตย์รับราชบรรหาร | | สดุดีนฤบาล
|
ตระบัดฉวัดไตรตรา
|
การสรรพกลับผยองผันมา | | ทูลแด่มหา
|
กระษัตริยเสร็จบริบูรณ์
|
ขออัญเชิญเสด็จนเรสูร | | อรุโณทจำรูญ
|
สกุณฤกษ์พยุหพลฯ
|
| | |
|
|
๑๔ ปางนั้นบรมนฤเบศร์ | | สุรราชฟังกล
|
เสนางคจัดจตุรพล | | พิริยสรรพประดับการ
|
เร่งมีกมลก็ประโมช | | สุมนัศใสสานต์
|
ครั้นส่างอรุณรวิวาร | | ยเยี่ยมยอดยุคุนธร
|
เสด็จสรงสุธารทิพรส | | สุวคนธกำจร
|
ภูษิตวิจิตรอลงกรณ์ | | วรรัตนธำมรงค์
|
ทองกรตระกองกรประดับ | | วชิรเรืองระยับองค์
|
สังวาลวลัยบวรมง- | | กุฏแก้วกุณฑลพราย
|
เสร็จสรงก็ทรงพิชัยอา- | | วุธสรรพธนูสาย
|
สพักเสร็จเสด็จจรก็ผาย | | บทบาทยุคลคลา
|
แสนสาวสุรางค์วรสนม | | ก็ประดับดังดารา
|
แวดล้อมพระจันทรณอา- | | กาศเรืองรรังษี
|
เสด็จดลฉนวนพระอรณพ | | ขนานน่าวาสุกรี
|
แตรสังขประโคมดุริยดนตรี | | มหรธึกและกาหฬ
|
เสด็จทรงที่นั่งสุวรรณนา | | วบุษบกไพชยนต์
|
เมินแมนพิมานอมรถกล | | ก็ประเทิดประทัดทาย
|
เครื่องสูงไสวเสวตรฉัตร | | อภิรุมยชุมสาย
|
กลดกลิ้งกระชิงรัตนพราย | | มยุรฉัตรจรัสจรูญ
|
พัดโบกและจามรมณี | | ทรกั้งกำบังสูรย์
|
ธงฉานฉวัดวรพิบูลย์ | | รยะยาบที่ธงไชย
|
นาเวศสุวรรณวรประดับ | | สรมุขเกรียงไกร
|
คู่เคียงกับจักษุวิมานไชย | | รัตนเรืองสุธาธาร
|
นาวาขนัดคณคชสีห์ | | สิหราชมกรกาญจน์
|
โตสิงกิเลนทอัศวาน | | สกุณพักตรเจษฎา
|
นอกนั้นก็จับวรฉลาก | | นวสูรเสนา
|
แห่แหนบรมนรนรา- | | ธิบดินทร์เสด็จจร
|
โห่แห่กระหึมศัพทสำเนียง | | นิสนั่นชโลธร
|
พายทองกระทุ่มธวัชกร | | ชลฟุ้งคือฝอยฝน
|
ฟองฟุ้งนทีธรติรา | | ครลอกกระฉอกชล
|
ธงเทียวธวัชกลคือกล | | สกุณร่อนรริ้วโพยม
|
ทวาราวดีพิฦกพลั่น | | สนั่นลั่นคครื้นโครม
|
ไพร่ฟ้าประชาชนก็โสม- | | มนัศโดยเสด็จไคล
|
เหรามัจฉากัจฉปป่วน | | บมิทวนสถิตย์ใน
|
สาครกระเจิงจรนุไพร | | พำนักนิ์ห้วยละหารธาร
|
เสด็จดลประทับท่าเจ้าสนุก | | พระดำหนักอันโอฬาร
|
เถลิงอาสนราชสุขสาน- | | ติภิรมยรมยา
|
ปราการประดุจศิขรกั้น | | สมุทคั่นคัมภีรา
|
หว่างเขาอัศกรรณวินัตกา | | คิชกูฏคุหาหงส์
|
ตาริ้วระรอบกลคือเขา | | บริภัณฑกรรกง
|
รอบล้อมนิเวศวรคือวง- | | กฏเกี้ยวพระเมรุมาศ
|
สรรพพฤนทประชาชนนิกร | | วรมนตริเกลื่อนกลาด
|
อึกอึงอุโฆษพนวาศ | | พนพนมจะหล่มทลาย
|
เรือจอดจรดก็บมิส่ำ | | ดูคคล่ำกระแสสาย
|
กู่กันพเพรียกจรจราย | | บมิรู้กี่โจษจรร
|
เสพโภชน์กระยาหารสำเริง | | สุขรมยชมกัน
|
เปรมเปรอจเรอจรจรัล | | ก็คเคลือบทั้งแดนดง
|
สายัณหแสงสุริยเสด็จ | | จรคล้อยพระเมรุลง
|
ปักษาคณากรสู่พง | | พนพฤกษเพรียกรัง
|
จับจอมผกาอรประอึง | | คคลึงคู่สิเนหัง
|
หวนหันกระสันสัตวประนัง | | ศัพทร้องสำเนียงหวาน
|
ราตรีสงัดศัพทนิกร | | นรราชทวยหาญ
|
เพื่อผลมหันตดรธาน | | ประทุษฐจิตรกามา
|
แสงจันทร์จรูญเมฆจแจ่ม | | จรแหร่มณนภา-
|
กาศเรืองรยับรัศมิดา- | | รกพรายโพยมบน
|
น้ำค้างรำเพยประวายุพัด | | ปรมาณุฝอยฝน
|
เย็นทั่วทั้งพื้นพนภุวดล | | ชฉ่ำพวกพลากร
|
กวางทรายกระต่ายจรก็เต้น | | ประชมแสงศศิธร
|
โลดเลมรบัดสุขและจร | | ณเหล่าแหล่งพนาราม
|
ไถงเงื้อมยุคุนธรจะจวน | | ปจุสสมัยย่ำยาม
|
กดโกกิลาสกุณปาม | | สุรศัพทอึงอลฯ
|
| | |
|
ร่าย เสนาตระบัดตื่นตน ตรวจเตรียมพลพยุหบาตร เร่งรุมฟาดนายอัศว์ เร่งรันฉมัดนายคเชนทร์ เร่งรดับเกณฑ์นายรถ เร่งรันขนดนายพล ศัพทโจษจลจรรจา แก้ช้างม้าโคเกวียน ลงฉวัดเฉวียนวาเรศ แต่งสกนธเพศพลไกร คชไสวอัศวา โดยขบวนตราพยุหบาตร เมือบคามาศวิถี ท่านฤบดีผ่านเผ้า พอรุ่งอรุณเร้า แผ้วฟ้าวรโพยมฯ
|
๑๕ พลคชคชแรงโรม | | โจมณรงค์คง | | อาวุธสรรพ
|
พลคชคชเร็วรับ | | จับอรินทรราชฟาด | | ขจัดจร
|
พลคชคชฤทธิรอน | | เบญจลึงคธร | | เถลิงงา
|
พลคชคชศักดา | | งางอนช้อยสอย | | เอาดวงดาว
|
พลอัศวอัศวฉ่าฉาว | | จบทุกแดนดาว | | สยบสยอง
|
พลอัศวอัศวลำพอง | | ทวนมาศลำยอง | | จามรี
|
พลอัศวอัศวสำลี | | ทรงกุทณฑ์ตี | | ดำเลิงสาย
|
พลอัศวอัศวผาดผาย | | ทรงธนูสาย | | ประลองทัด
|
พลรถรถเฉวียนฉวัด | | เรียบแปรกรัต- | | นปลายธง
|
พลรถรถก้องกง | | เวียนระเห็จหงส์ | | คือกังหัน
|
พลรถรถพรายพรรณ | | สรรพ์ประดับกาญจน์ | | มณีแสง
|
พลรถรถคำแหง | | ปรปักษ์แสยง | | สยบมรณ์ฯ
|
| | |
|
|
๑๖ ตรวจเตรียมเทียบแสนยากร | | แพนดั้งโตมร
|
กุทัณฑ์ธนูนั่นหนา
|
ดาบเขนเสโลห์ปืนยา | | ปืนไฟคณนา
|
บรู้กี่ส่ำเนืองนอง
|
ย่อมล้วนเกราะกรายลายทอง | | เสื้อหมวกไหมกรอง
|
กระหนกกระหนาบแกมกัน
|
สรรพพฤนทามาตย์โจษจรร | | พร้อมพรั่งอนันต์
|
อเนกขนัดในขบวน
|
ครั้นเพลาฤกษเรืองควร | | อัญเชิญอิศวร
|
สุเรนทรราชยาตราฯ
|
| | |
|
|
๑๑ ปางนั้นนฤบดิน | | ทรสุเรนทรมหา
|
เร่งมีมโนปรา- | | รภซึ่งเสด็จดล
|
เสด็จสรงสุธารทรง | | พิภูษิตระการกล
|
พาหุรัตนกุณฑล | | มกุฏแก้วกรรเจียกจร
|
เสร็จทรงพิไชยอา- | | วุธสรรพประดับกร
|
ย่างเยื้องจรัลจร | | วรราชเกยไชย
|
ทรงพระคชาธาร | | ทรเรืองมหิทธิไกร
|
ดุจองค์สหัสไน- | | ยนิสิทไอยรา
|
ประดับหมู่พิริยพล | | -ลโจษจลณมรรคา
|
ส่ำแสนทแสนยา- | | กรก้องกเกริกไพร
|
เสียงสารอัศวราช | | นฤนาทวนาไลย
|
แตรสังข์ประนังไน | | ศุภฤกษ์ดำเนินพลฯ
|
| | |
|
|
๑๔ ฝ่ายพญาคชาธรพิพงศ์ | | อยเรศมหัยรณ
|
พิศไหนลมัยมุขพิมล | | ทินย่อมประดับดาว
|
ผ่านพักตรพัตรรัตคน | | ชนักต้นกระวิลวาว
|
ซองหางรยับรัศมิพราว | | พพรายรัตนาภา
|
ข่ายทองตระพองพักตรพนาศ | | รุจเรกขโมรา
|
กำภูหุ้มภู่พรรณจา- | | มรีเฟื้อยฟฟายงาม
|
ปรบกรรณกระหึมสุรส่ายมัน | | จรแกว่งณกลางสนาม
|
เสนาพลาจรคั่งคาม | | พิศเพียงเอราวัณ
|
ประดับด้วยเศวตบวรฉัตร | | อภิรุมชุมสรรพ์
|
จามรแลธรสุริยวรร- | | ณพัดโบกระบายลม
|
กลดกลิ้งกรชิงมยุรฉัตร | | จรูลแสงจรัสสม
|
ธงทวนฟฟายจามริรมย์ | | ดุจกวักจะไกวโพยม
|
แวงแซงจัตุลังคบทบา- | | ทคเชนทรชรุกโซม
|
ฆ้องกลองประนังศัพทประโคม | | จแจ้วปี่ชวานำ
|
คชดังประนังอธิคคม | | คชกรมเสียดส่ำ
|
พังคาและแซกกิรินินำ | | ที่นั่งรัตนพุดตาลทอง
|
เบื้องหลังคเชนทรบรม- | | ขัติโยรสสมพอง
|
โดยเสด็จจุฑาธรณินอง | | รถเรียบประเทียบจร
|
รถอรรคสุดาสุรสนม | | วรรูปคืออัปสร
|
เยี่ยมยิ้มพพริ้มพักตรบวร | | ธิวิสูตรมาศผจง
|
กล่นเกลื่อนอรัญรถยา | | ธุลิตระหลบทังไพรพง
|
เสียงสารและอัศวก้องกง | | รถลั่นสนั่นพนม
|
แส้เสียงพลาพลนิกร | | ก็สท้อนสเทือนระทม
|
สรรพสัตวก็ตื่นจิตรระงม | | ปลาตแล่นขจัดขจาย
|
เรไรและวานรชนี | | พเพรียกพร้องสำเทียนทาย
|
เสด็จคลาพลาพลนิกาย | | ดลราชวังสถาน
|
หยุดยั้งพยุหจัตุรง- | | คสำเริงฤทัยลาน
|
ตรวจเตรียมมโหรศพการ | | สมโภชพุทธบาทาฯ
|
| | |
|
|
๒๑ ปางนั้นสมเด็จกระษัตรา | | ศุภจิตรวรา
|
เสด็จสรงสา- | | คเรศพลัน
|
เสร็จทรงอาภรณพรายพรรณ | | ภูธรจรจรัล
|
มากระทำอัญ | | ชลิตวา
|
ทักษิณพุทธบาทศาสดา | | ถวายทีปบุษปมา
|
ไลยสุคนธา | | รกำจร
|
อิกภูษิตสรรพาภรณ์ | | เบญจราชกกุธธร
|
ถอดถวายศร | | ภิรมยัง
|
เสด็จสดับรสธรรมเทศนัง | | ดุริยางคจำเรียงสัง
|
คีตประนังดัง | | ประโคมถวาย
|
ครั้นเสร็จอภิวันท์เสด็จปราย | | หิรัญสุวรรณหลาย
|
ทรัพยแจกจ่าย | | คณานันต์
|
ทานแก่พณิพกสบสรรพ์ | | บรมหริรักษจรร-
|
โลงลิลาผัน | | ประเวศวังฯ
|
| | |
|
|
๑๑ บัดการมโหรศพ | | พก็โห่ขึ้นประนัง
|
กลองโขนตระโพนดัง | | ก็ตั้งตระดำเนิรครู
|
ฤาษีเสมอลา | | กรบิลพาลสองสู
|
เสวตรานิลาดู | | สัประยุทธภัณฑนา
|
ตระบัดก็เบิกไพ | | จิตรสูรอสูรา
|
ถวายดวงธิดาพงา | | อมเรศเฉลิมงาน
|
ลครก็ฟ้อนร้อง | | สุรศัพทกลับขาน
|
ฉับฉ่ำที่ดำนาน | | อนิรุทธกินรี
|
ฝ่ายฟ้อนลครใน | | บริรักษจักรี
|
โรงริมคิรีมี | | กลลับบแลชาย
|
ล้วนสรรสกรรจ์นาง | | อรอ่อนลอออาย
|
ใครยลบอยากวาย | | จิตรจงมเมอฝัน
|
ร้องเรื่องระเด่นโดย | | บุษบาตุนาหงัน
|
พักพาคุหาบรร- | | พตร่วมฤดีโลม
|
ฝ่ายหุ่นก็ตั้งโห่ | | ศัพทส้าวกระโหมโครม
|
ชูเชิดพระโคโดม | | ทวิพราหมณรณรงค์
|
เริ่มเรื่องพระไชยทัต | | จรเสด็จพนาพง
|
ลอบล้อมมฤคยง | | อสุรท้าวกุเวรแปลง
|
โมงครุ่มคณาชาย | | กลเพศพึงแสยง
|
ทับทรวงสอิ้งแผง | | ก็ตระกูตโกคำ
|
เทริดใส่บใครยล | | ก็ละลนละลาวทำ
|
กุมแส้ทวารำ | | ศัพทร้องดำเนิรวง
|
บัดเบื้องรเบ็งแต่ง | | กลกายประดุจมง-
|
ครุ่มเทริดบสมทรง | | กรกุมธนูเมียง
|
ย่องยิงมยุรมรณ์ | | ก็สอ้อนสเอวเอียง
|
ลูกคู่ก็แตกเสียง | | โอรพ่อตระหลบเวียน
|
นางรำระบำบรร- | | พก็ฟ้อนบชำเนียร
|
พิศเล่นแต่พาเหียร | | บมิส่ำจะสำรวล
|
เทพทองคนองเฮ | | ชนเปรสดับสรวล
|
โต้ตอบก็ไป่ควร | | ประถ้อยแถลงกัน
|
โขนหนังรดับช่อง | | รทาหุ่นและรามัญ
|
รำเล่นบเปนฉัน | | ทิจะสุนทราแล
|
เหล่าหกคเมนเมิล | | จรลิ่วลลานแด
|
ยกบาทกลับแปร | | ศิรลงก็เสียวสยอน
|
ไต่ลวดและกุมหาง | | มยุรย่างพเนจร
|
แล่นเล่นบอาทร | | ดุจเหาะจะเหิรหาว
|
แนบนิทรลวดแลบ | | ก็กระแหนบทิหนวดนาว
|
ห้อยหันคือคังคาว | | ชนเสียวสยองแทน
|
รำแพนฟฟ้อนหัด | | ถก็ยืนรโยนแปลน
|
ปลายไม้ประดุจแมน | | มารังสรรคโสภา
|
ลอดบ่วงทลวงถลัน | | บมิทันจะพริบตา
|
ประดุจอุรคา | | อันเลื้อยลอดลดาดาย
|
พวกนิทรหอกดาบ | | พิศปลาบชีวาวาย
|
ครกวางณกลางกาย | | ประนังสากบยากยัน
|
มวยปล้ำตระบองตี | | ประเตะต่อยตลุมกัน
|
หยุดยกก็รางวัล | | ชนะปูนบำเหน็จนอง
|
ล้วนสรรพกลั่นแกล้ง | | มาสมโภชสมพอง
|
สุดสิ้นเสนอสนอง | | จะนิพนธรำพรรณ
|
เบื้องบ่ายพระสุริเยน- | | ทรเสนีประนมคัล
|
สามคาบก็ขึ้นกัล- | | ลปพฤกษโปรยทาน
|
| | |
|
|
๒๘ เมื่อนั้นประชา | | ราษฎรโยธา | | พณิพกทวยหาร
|
สิ้นทั้งปักษ์ปวง | | มารับพระราชทาน | | ตบหัดถ์ฉัดฉาน
|
ชนช่วงชิงกัน
|
เบียดเสียดสับสน | | ชายหญิงโจษจล | | รวบรับหิรัญ
|
ล้มลุกคลุกคลาน | | ดิ้นด้าวแดยัน | | ฉุดชักพวกพรรค์
|
ได้แล้วครรไลย
|
ซื้อหากระยาหาร | | เสพสุขสำราญ | | โอ่อ่าคลาไคล
|
รูปเทียนบุปผา | | คันธามาลัย | | จรพระลานใน
|
นบพุทธบาทา
|
เปนเวรอภิวาท | | ชายหญิงบอาจ | | ลุมเล้าทวารา
|
สำเริงสำราญ | | สุขีปียา | | ทั่วทั้งประชา
|
ชีพราหมณสงฆ์
|
| | |
|
|
๑๖ ครั้นสุริยเสด็จอัษฎงค์ | | เลี้ยวลับเมรุลง
|
ชรอุ่มชรอ่ำอัมพร
|
บัดหนังตั้งโห่กำธร | | สองพระทรงศร
|
ฉลักเฉลิมเจิมจอง
|
เทียนติดปลายศรศรสอง | | พากย์เพ้ยเสียงกลอง
|
ก็ทุ่มตระโพนท้าทาย
|
สามตระอภิวันท์บรรยาย | | ชูเชิดพระนารายน์
|
นรินทรเริ่มอนุวัน
|
บัดพาลาสองสองขยัน | | ปล่อยวานรพัน-
|
ธนาก็เต้าเตียวจร
|
ถวายโคบุตรบมิให้มรณ์ | | ปละปล่อยวานร
|
นิวาสสถานเทาคง
|
เริ่มเรื่องไมยราพฤทธิรงค์ | | สกดอ้มองค์
|
นเรศดลบาดาล
|
|
|
ปางนั้นสมเด็จมหิบาล | | เสด็จด้วยบริพาร
|
ลีลาศเลียบเหลี่ยมผา
|
จุดเพยียมาศแจ่มดวงผกา | | ถวายพุทธบาทา
|
ตระบัดรทาพุ่มเพลิง
|
โป้งปีบปีบเสียงศัพท์เถกิง | | ดุจพยัคฆ์ร้องเริง
|
แลเสียงมฤคกวางฟาน
|
ตรวจตรวยพวยพุ่งคัคณานต์ | | นกบินบินปาน
|
สกุณร่อนรักรัง
|
อ้ายตื้อหวือวุดกำลัง | | พพักตรชนพัง
|
พินาศโลหิตสลาย
|
กังหันหันดุจลมผาย | | ช่อม่วงร่วงราย
|
ฝอยทองรเทือกน่ารทา
|
พลุจีนศัพทก้องโกลา | | แจ่มดวงในอา-
|
กาศเรืองชช่วงดังดาว
|
เพลิงพยัคฆ์ลากหางสำหาว | | แล่นลุมชนฉาว
|
ปทัดปะทะคนยัน
|
เพลิงสินธพบรเห็จหัน | | พเนียงสนั่นครัน
|
อุโฆษชโชติช่วงงาม
|
เพลิงโคควายวิ่งกลางสนาม | | มีนายติดตาม
|
กรกุมประฏักทักแทง
|
เพลิงพ้อมพิสดารดูแสดง | | หลากหลายเปลี่ยนแปลง
|
ปราสาทสุดโคมคน
|
มีมังกรล่อแก้วกล | | แล่นไล่เวียนวน
|
วิจิตรส่ำรำพรรณ
|
จรัสแจ่มเพยียรุ่งเรืองวรรณ | | นวลคือนวลจัน-
|
ทรแจ่มหน้าชนานวล
|
มโหรศพสมโภชประมวญ | | ครบเจ็ดวันควร
|
สนุกแลสุขสบสรรพ์ฯ
|
| | |
|
|
๑๑ เสร็จการสยมโภช | | บรมไทเสด็จพลัน
|
คลายพยุหโจษจรร | | จรชมพนมพนา
|
ห้วยเหวศิขรบรร | | พตเลิศสมญา
|
ถ้ำธารทุราทวา | | รแวกวุ้งคุหาบรร
|
โตรกตรอกชงอกเงื้อม | | ชง่อนซ้อนสลับกัน
|
ลดเลี้ยวไศลพรรณ | | พิฦกล้วนศิลาลาย
|
เปลวปล่องชช่องคู | | กระพุ่มภูพพร้อยพราย
|
หยัดเย็นกระแสสาย | | ชลใสสอาดดี
|
เสด็จชมพนาดร | | วรพฤกษสักขี
|
รวกรังกระสังมี | | ผลดกประดู่แดง
|
ชาเลียงและเหียงหัน | | พชิงชันกระชุมแสง
|
จวงจันทนจิกแจง | | ตะขบข่อยมค่าคาง
|
พลวงพลองมตองแต้ว | | และมตูมมตาดทราง
|
เกดแก้วลำไยยาง | | พยอมยูงรโยงไพง
|
อ้อยช้างและช้างน้าว | | และกระเช้าสีดาใส่
|
หูกวางและกร่างไกร | | มเกลือกล่ำกระลำภอ
|
คูนเคี่ยมตะเคียนคล้าย | | และย่างทรายเสม็ดสมอ
|
ปริกปรงประยงคุ์ยอ | | มดูกเดื่อกระโดนโกรน
|
สนสักมะกักกอก | | และตระแบกตะบากโยน
|
หลาวหลกชโอนโอน | | และกระทุ่มกระถินทอง
|
คนทามะค่าแค | | มงั่วแง่ระงับกรอง
|
เล็บนางขานางน้อง | | มฝ่อแฟบมเฟืองไฟ
|
เต่าร้างภุมเรียงรัก | | ดูสลักสลมไพร
|
พรรณพฤกษ์ระบัดใบ | | รบุช่อผกากาง
|
หอมหวนประอวนกลิ่น | | รสรินณริมทาง
|
ราชาคณานาง | | ก็นิยมภิรมย์ยวน
|
เสด็จชมคณานก | | ดุจผกฤไทยหวน
|
โกกิลขมิ้นนวล | | หัสไนยรังนาน
|
ไก่ฟ้าพญาลอ | | กระวิกแขวกขวาน
|
ขุนแผนกระแวนวาน | | รวังไพรตระไนยาง
|
ขาบเค้ากระทาคุ่ม | | อิลุ้มกรุมตรลอนฟาง
|
เงือกงั่วกระลิงลาง | | กเลมาะเค้าแมวโมง
|
สร้อยร้าพญาเสวย | | ตีวิดวิ่งและคลิ้งโคลง
|
ภูรโดกชโงกโพรง | | กุลาโห่และโกญจา
|
ยางกรอกกับดอกบัว | | กระเตนตั้วและตับคา
|
แขกเต้ากระเหว่าสา- | | ลิกาแก้วกรอดเกรียน
|
กาสักและสัตวา | | มยุเรศตีนเทียน
|
จินโจ้กระจาบเวียน | | บารบุนและเบญจวรรณ
|
กินลมสมบัณฑิต- | | ยประหิศอัญชัน
|
เค้ากู่คับแคพรร- | | ณพิราบครวญคราง
|
เรไรระหริ่งร้อง | | จักจั่นสนั่นกลาง
|
วนเวศประหนึ่งนาง | | ดุริยขับจำเรียงถวาย
|
ชมหมู่มฤคกา- | | ษรสรรพแหล่หลาย
|
พาฬพยัคฆกวางทราย | | จรเตร็จณโกรกเกริน
|
โคเพลาะและเลาะเลม | | ลบัดนัศแนวเนิน
|
ถึกเที่ยวกระทิงเดิน | | วนเวศโคคลอน
|
เม่นหนีชนีโหน | | จรโจนในดงดอน
|
จิ้งจอกกระหลอกหอน | | ชมดรสสุคนธาร
|
ลมั่งรมาศผาด | | สุรศัพทเพรงดาล
|
เยียงผาระเห็จหาญ | | ณห้วยเหวคุหายง
|
กระต่ายเต้นกระตุ่นขุด | | สุกรดุดณดารดง
|
ฟานแฟนกระจงลง | | ชลแช่กระหายแรง
|
แรดร้ายระดูจำ | | ศิลสู่ที่ปลักแปลง
|
พรานไพรชมัดแทง | | ทลุล้มสดวกดาย
|
ชมหมู่กิรีนี | | ศุภลักษณแหล่หลาย
|
โทนทอกพินายพราย | | เอกทนต์ประทุมทันต์
|
โคบุตรชมลบ | | วรครบจรอกจรัล
|
รายเรียงสกอกัน | | จรจบจรอดหา
|
ลูกน้อยณแนบนม | | ก็กรดูดกษีรา
|
โฆษเพรียวพเพรียกอา- | | รัญเวศเมื่อสายัณห์ฯ
|
| | |
|
|
๑๖ ชมพรรณนกไม้สบสรรพ์ | | สบสัตวอนันต์
|
อเนกตรูตราไตร
|
เสด็จชมถ้ำธารอำไพ | | เย็นฉ่ำชลใส
|
ลเลื่อมวาลุกาพราย
|
มีหมู่มัจฉามากมาย | | ตริวตราวม่านลาย
|
แลฝูงจรเข้เหรา
|
ช้างเหยียบปลาแม้วลิ้นหมา | | คางเบือนเบือนหา
|
กรช่อนแก้มช้ำสู่หมอ
|
กรตรับตรับฟังรังรอ | | กรายว่ายเวียนตอ
|
ตรเพียนตรพากไยไภ
|
ดาบลาวอ้าวอุกเสือไคร | | เนื้ออ่อนอ่อนใจ
|
ประนอมน้ำเงินเงินมี
|
แมวม้าพาเทโพลี | | จิ้มฟันกุมภีล์
|
ก็พาอ้ายด้องดวนตาม
|
กระแหแห่ห้อมหลังหนาม | | อิทุกทุกคาม
|
มาสู่ปลากดกฎหมาย
|
ทมางหมางใจไหลหลาย | | ซ่อยซ่าซิวสวาย
|
ชวาดวิวาทข่มแขยง
|
ชโดทองพลุกดุกแดง | | ช่อนช้อนชวนแชวง
|
เห็นพวกกระดี่ดีใจ
|
นานาแน่นน้ำเลมไคล | | ผุดว่ายเวียนระไว
|
บรู้กีส่ำสังขยา
|
เสด็จลงสรงสินธุธารา | | แสนสรรพสุดา
|
ประดับประดุจกินรี
|
แล่นไล่ในสาคเรศศรี | | ใสสุทธวารี
|
วรากุสุมภ์เสาวคนธ์
|
โกมุทบุษบาอุบล | | บุษบันจงกล
|
ก็บานสพรั่งเกสร
|
เกสรจรัสแสงทินกร | | เรณูขจร
|
ภุมรีก็กลั้วรสชม
|
ต่างนางว่ายเวียนเด็ดดม | | สาวสรรค์สนม
|
สนุกนิสุขหฤหรรษ์
|
เสร็จสรงพอสุริยสายัณห์ | | เสด็จจากธารอัน
|
ทุเรศประเวศวังสถาน
|
แต่จรประพาศถ้ำธาร | | ราษฎรสำราญ
|
สำเริงจะล่าธานี
|
| | |
|
|
๑๔ ปางนั้นสมเด็จนฤบดิน- | | ทรปิ่นธเรศตรี
|
พร้อมด้วยบรมขัติยศรี | | สุริยวงศ์สนมใน
|
ชีพราหมณ์ประชาชนนิกร | | จรโดยเสด็จไคล
|
ถือทีปสุคนธมาไลย | | ชวเลศสำอาง
|
เสด็จดลพระมณฎปก็ทำ | | อภิวันทปัญจางค์
|
ถวายเครื่องสุคนธปวรางค์ | | ประทีปธูปสุคนธาร
|
เครื่องทรงประดับพระวรองค์ | | ดุจเทวนฤมาน
|
เปลื้องปลดประนมนมัสการ | | พุทธบาทศาสดา
|
สิ้นทั้งพระวงศก็ถวาย | | วรรัตนรจนา
|
ทวยราษฎรพราหมณพฤฒา | | ก็ประชุมชลีคัล
|
เสร็จกรุงกระษัตริย์นมัสการ | | ก็กำหนดทิวาวัน
|
จาฤกลิขิตสุวรรณพรร- | | ณบัตรศุภใสสานต์
|
หลั่งน้ำสิโนทกธารา | | ดลเมทนีดาล
|
ตั้งสัตยากรธิฐาน | | บทโมกข์ศิวาไลย
|
| | |
|
|
๑๙ ครั้นเสร็จนบวรบาทมุนินทรก็ลา
|
เลิกลาศโยธา | | ครไลย
|
สรรพแสนยากรพฤฒิพลมไหย
|
ดาษดาวนาไลย | | ลิลาศ
|
เลี้ยวลับพักตรพระลานก็ลานจิตรสวาดิ์
|
คลอนคลอนกมลราษฎร์ | | ประชา
|
ต่างต่างยอกรเหนือศิโรตมก็อา-
|
ดูรโศกโศกา | | พิลาป
|
โอ้โอ๋อาตมาจรนิราบรมบาท
|
เคยนบอภิวาท | | ทุกวัน
|
โอ้แสนสนุกนิมณฎปประดุจวิชยันต์
|
ดาวดึงษมฆวรร | | บดินทร์
|
โอ้โอ๋แสนเกษมพนเวศศิขรสินธุ์
|
ธารไหลรรินริน | | สุคนธ์
|
อ้าอ้าสรรพสนุกนินฤทุกขนิรนต์
|
แต่นี้จะวายยล | | ยเยียบ
|
อ้าอ้าปาระชะนี้สงัดศัพทเสงียบ
|
วังเวงวิเวกเชียบ | | พนานต์
|
โหยหวนหาพุทธบาทชินาถวรญาณ
|
ทุ่มทรวงกรรแสงสาร | | พิไร
|
ซ้อเสียงศัลยสมรเสมอศัพทเรไร
|
แจ้วแจ้วสนั่นใน | | อรัญ
|
แสนโศกจรดคิริทวาเรศหิมวันต์
|
พ้นเภทจะรำพรรณ | | คณา
|
เสด็จโดยด่วนพนเวศและสินธุมรคา
|
ดลกรุงทวารา | | ภิรมย์
|
เดชะรำพรรณนิพนธ์บุณโณวาทสุตรสม
|
วิพรประสิทธิคม | | พิมลฯ
|
| | |
|
|
๑๒ วรสรรพประสิทธิ์ | | วรฤทธิอจล
|
วรเดชะนิพนธ์ | | พิรภาพจงปรา-
|
กฎในธรณิศ | | วรสิทธิเมธา
|
นฤทุกขนิรา | | นฤโรคนฤไภย
|
วรเดชสวัสดิ์ | | ศุภสุนทรไร
|
ดลอาตมจงไพ- | | บุลภาคยนิรันต์
|
มรณังจงเสวย | | สุขสวัสดิสวรรค์
|
ผลเดชจงถวัล- | | ลนิวัตนฤพานฯ
|
| | |
|
|
จบ เสร็จอภิวาทไหว้ | | สักการ
|
บุ โณวาทพิศฎาร | | สูตรแจ้ง
|
ริ ร่ำสรรเสริญสาร | | ฉันทภาค
|
บูรรณ เสร็จสำเร็จแกล้ง | | กล่าวไว้เป็นเฉลิมฯ
|
|
|
จบ จนกระษัตรสร้าง | | เสร็จฉลอง
|
บ พิตรเสด็จไพรคนอง | | เถื่อนถ้ำ
|
ริ ร่างสฤษดิสารสนอง | | เสนอเนตร
|
บูรรณ เสร็จเสด็จกรุงซ้ำ | | เรื่องซั้นสรรเสริญฯ
|
|
|
ฉันทพากย์พระนาคถ้า | | ทรายผจง
|
ยินย่อมอาลัยหลง | | เล่ห์ชู้
|
แรกรักร่วมจิตรปลง | | ปลุกสวาท ลืมฤา
|
โสตเสนาะเพราะรู้ | | รสอ้อยตาลหวานฯ
|
|
|
จบกลอนพระนาคแกล้ง | | เกลาบท
|
ฉันทพากย์นิพนธ์พจน์ | | เรียบร้อย
|
เพียงทิพยสุธารส | | สรงโสรจ ใจนา
|
ฟังเร่งเสนาะเพราะถ้อย | | ถี่ถ้วนกลอนแถลงฯ
|
| | |
|
เชิงอรรถ
อ้างอิง